Het Openbaar Ministerie (OM) heeft op 7 oktober in de rechtbank in Den Bosch een gevangenisstraf van drie jaar en een beroepsverbod geëist tegen een mestintermediair uit Wintelre. Hij heeft volgens het OM tientallen boeren geholpen om van hun mestoverschot af te komen door mest te laten verdwijnen.
“Gevreesd moet worden dat deze mest illegaal is uitgereden. Een andere bestemming is immers niet aannemelijk,” zei de officier op zitting: "Verdachte wordt in verband gebracht met het niet verantwoorden van mest ter waarde van een half tot één miljoen kilo fosfaten. Die fosfaten gaan samen met de stikstoffen die op dit moment het land gijzelen. Dit is zonder meer een zeer grote hoeveelheid die een reële impact op de natuur zal hebben.”
Uit onderzoek door de politie en NVWA blijkt volgens het OM dat verdachte met zijn drie bedrijven op grote schaal fictieve transporten regelde of transporten met zwarte mest. Met de administratie van de meststroom zou op grote schaal zijn gesjoemeld. De aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) verzonden ‘meldingen van het laden en lossen van mest’ en ‘vervoersbewijzen dierlijke meststoffen’ zouden valselijk zijn opgemaakt. Volgens het OM zouden mestmonsters stelselmatig zijn gemanipuleerd. Bij de doorzoeking in november 2018 werd op het terrein van verdachte een ‘mestkeuken’ aangetroffen. De officier van justitie: “Er waren sealbags, zakken met vaste mest en kunstmeststoffen, vele vervoersdocumenten, begeleidingsformulieren, mengmonsters en andere middelen die manipulatie van gehalten mogelijk maakten. Met andere woorden: allerhande voorwerpen die passen bij het beeld dat op het bedrijf van verdachte stelselmatig mestmonsters werden gemanipuleerd.” Het doel zou volgens het OM zijn geweest om te doen lijken dat mestoverschotten werden afgevoerd.
Vermoedelijk kon de verdachte frauderen door GPS en het bemonsteringssysteem te manipuleren met de stroomvoorziening en de veerdruk op de vrachtwagen, zo blijkt uit het onderzoek: “Door de vormen te combineren, konden de laad- en loslocaties die in het RVO systeem worden geregistreerd, naar believen worden gestuurd door de bestuurder van de vrachtwagen.” Ook met het Data2Track systeem bleek te kunnen worden geknoeid, al waren hiervoor wel aanpassingen aan het systeem nodig, zei de officier. Zo zouden er kranen zijn gemonteerd om de druk op de vrachtwagen te regelen. “De kraan kon worden gebruikt om handmatig laad- en losmeldingen te genereren.”
‘Mestsilo’s liepen administratief over’
De verdachte creëerde met het verweten gesjoemel een ‘administratieve schijnwerkelijkheid’. Uit het onderzoek komt naar voren dat de opslaglocaties van verdachte op een aantal momenten administratief ‘overliepen’. Er zat op papier meer mest in dan de silo’s op grond van hun maximale inhoud konden bevatten. “Ook is er mest uit de opslagen geleverd met fosfaat- en stikstofgehaltes die niet pasten bij de te verwachten gehaltes, gelet op de aanvoer naar de silo’s,” zei de officier.
De verdachte transporteerde ook mest naar België. De mest die naar België ging hadden op de Nederlandse begeleidende documenten meer fosfaat en stikstof dan op de Belgische documenten, en andersom, aldus de officier: “Dit wijst op een bekende manier van frauderen, waarbij de complicatie die de grens voor de autoriteiten vormt, wordt gebruikt om fosfaat en stikstof te laten verdwijnen. Deze methode leidt tot het fascinerende fenomeen dat de mest van verdachte bij grensoverschrijdend transport naar België maar liefst 58.000 kilo fosfaat en 41.000 kilo stikstof verliest.”
Ernstige feiten
“De Meststoffenwet beoogt regels te stellen in het belang van de bevordering van de deugdelijkheid van meststoffen als nuttig product, in het belang van de bescherming van de bodem, en in het belang van een doelmatige afvoer van mestoverschotten,” zei de officier op zitting: “Om deze doelen te dienen, kent de Meststoffenwet onder andere een gesloten stelsel voor het transport van mest. Intermediairs zijn centraal geplaatst in het goed functioneren van het stelsel. Als hoofdregel mogen namelijk alleen intermediairs mest vervoeren. De integriteit van intermediairs staat dus ook centraal in het stelsel.”
Verdachte heeft die rol niet waargemaakt aldus de officier: “Met zijn handelswijze heeft verdachte het vertrouwen geschonden dat in het maatschappelijk verkeer aan de juistheid van een administraties wordt toegekend, in het algemeen en die van een overheidsinstelling in het bijzonder. Bovendien heeft verdachte door zijn handelwijze afbreuk gedaan aan het stelsel van de Meststoffenwet, dat onder meer tot doel heeft het terugdringen van het mestoverschot en de bescherming van het milieu.”
‘Stelsel ondermijnd’
Van de feiten gaat een groot ondermijnend effect uit voor de naleving van de meststoffenwetgeving en zijn hebben forse gevolgen voor het milieu, zei de officier: “Juist in het zuiden van Nederland staat dat milieu sterk onder druk door de hoge uitstoot van stikstof, met name ammoniak, en fosfaat. De vele beleidsmaatregels die dit probleem onder controle trachten te brengen, boeken de laatste jaren onverwachts weinig resultaten. In de opsporingswereld wordt de wijdverbreide mestfraude hiermee uitdrukkelijk in verband gebracht. Fraude mag niet gebagatelliseerd worden” zei de officier: “De Meststoffenwet is bovenmatig complex en de technische regelingen om het stelsel te handhaven zijn zeer fraudegevoelig. Vandaag is bijvoorbeeld uitgebreid aan bod gekomen hoe makkelijk GPS en monsterneming systeem is te omzeilen. Dit systeem maakt echter wel de kern van het stelsel uit. Gecombineerd met de cultuur in de markt, valt daar bijna niet tegen te handhaven.”
Door deze gefingeerde mesttransporten, het manipuleren van monsters en het plegen van fraude met de export van mest naar België, heeft verdachte veehouders in staat gesteld om op grote schaal op frauduleuze wijze van hun mestoverschot af te komen, zo stelt het OM. “Het betreft meer dan vijftig verschillende bedrijven. Hieronder bevinden zich ook grote en professionele actoren die beter zouden moeten weten. Overigens komen vele van deze bedrijven er niet zomaar vanaf. In de bestuursrechtelijke kolom ligt meer dan een miljoen aan boetes klaar die op basis van de informatie uit dit onderzoek zijn voorbereid tegen meer dan 35 ondernemingen.”
Strafeis
“Verdachte heeft samen met de andere slechte elementen in de markt uitdrukkelijk bijgedragen aan het negatieve beeld waar boeren veel last van hebben,” zei de officier op zitting. Ook na het bekend worden dat er een strafrechtelijk onderzoek liep, bleef de verdachte doorgaan met sjoemelen. Daarom werden in maart 2018 de vrachtwagens van het bedrijf in beslag genomen.
Verdachte heeft de strafbare feiten volgens het OM gedurende een reeks van jaren bewust en doelgericht gepleegd. “Verdachte was de spil van de fraude en verdachte heeft hiertoe het initiatief genomen. Als intermediair was hij in de positie hiervoor en die positie heeft hij fors misbruikt.” De officier vindt daarom een gevangenisstraf van drie jaar en een beroepsverbod op de plaats. Tegen de drie ondernemingen eiste de officier boetes van 25.000 euro per bedrijf
Op zitting werd ook een ontnemingsvordering aangekondigd. De rechtbank zal na sluiting van het onderzoek ter terechtzitting bekend maken wanneer ze uitspraak doet.
Bron: Openbaar Ministerie
