Zeugenhouder Peter Daandels uit Mariaheide zet graag de puntjes op de i. Zeker als het gaat om het voeren. Ieder jaar komt onafhankelijk specialist brijvoertechniek en hygiëne Joost Leijten langs om de werking van de brijvoerinstallatie te checken. Daandels en Leijten kijken daarbij ook naar de hygiëne van de installatie. Om optimaal te presteren, moet ook dit honderd procent in orde zijn, is de ervaring van de varkenshouder en de specialist.
Op de locatie in het Noord-Brabantse Mariaheide houdt Peter Daandels 750 zeugen. Al 26 jaar voert hij brijvoer. “Vroeger hadden we een gesloten bedrijf met vleesvarkens. Later zijn we overgestapt op uitsluitend vermeerdering, maar de brijvoerinstallatie zat er al in en beviel altijd goed. Daarom hebben we die gehouden”, vertelt Daandels.
Via de WEDA-installatie krijgen alle diergroepen brijvoer op basis van aardappelstoomschillen, tarwezetmeel en aanvullend voer. “De installatie is dezelfde als die van 26 jaar geleden. De aansturing is tussendoor wel vernieuwd”, vertelt de varkenshouder, die biggen aflevert voor het Good Farming Star concept van PLUS-supermarkten.
Brijvoerinstallatie is het hart van het bedrijf
De brijvoerinstallatie is het hart van het varkensbedrijf van Daandels. De varkenshouder laat op dat punt dan ook niets aan het toeval over. De installatie moet top draaien, zodat de varkens dat voer krijgen dat de varkenshouder en zijn medewerkers ingeven. Daarom komt Joost Leijten, onafhankelijk specialist brijvoertechniek en -hygiëne sinds 2008 ieder jaar langs om de voerinstallatie te controleren op mogelijke fouten en afwijkingen. Vandaag is hij ook weer op bezoek bij Daandels.
“Zijn de wegers goed, kloppen de mengsels, doseert de machine goed in en uit, dat zijn zaken waar ik sinds jaar en dag op check”, vertelt hij. “Op dit bedrijf haalt de brijvoerinstallatie altijd wel een ruime voldoende. Maar ik weet dat de varkenshouder meer wil. Hij wil spreekwoordelijk van een zeven naar een negen. Om dat voor elkaar te krijgen, zijn we naar de hygiëne van de installatie gaan kijken.”
Hygiëne steeds belangrijker
Leijten ziet om zich heen dat hygiëne een steeds belangrijker aspect wordt in de varkenshouderij. “Tot zo’n tien jaar geleden werd er vooral geïnvesteerd in schaalgrootte. Nu dat niet meer zo goed mogelijk is, zie je dat bedrijven in andere zaken gaan investeren om meer rendement te halen. Hygiëne is er daar één van. Op veel brijvoerbedrijven is op dat punt winst te halen door goed naar de hygiëne van het voersysteem te kijken. Er zijn bedrijven waar de installatie van binnen netjes schoon is. Maar er zijn er ook die hartstikke vuil zijn van binnen. Vuil dat is aangekoekt in de leidingen is namelijk een ideale broedplaats voor schimmels, gisten en bacteriën. Dat heeft zijn weerslag op de voerkwaliteit en dat is jammer. Want het voer wordt tot achter de komma uitgerekend, voerbedrijven leveren hoge kwaliteit en dan gaat het in de brijvoerinstallatie alsnog mis. Een varken vreet alles wel op, maar als het voer niet voor elkaar is, komt er niet altijd optimaal resultaat uit.”
Doorzagen leiding van brijvoerinstallatie is een drempel over gaan
Een kijkje in de brijvoerinstallatie betekent op de meeste bedrijven dat de leiding moet worden doorgezaagd. Daar moeten veel varkenshouders best wel een drempel voor over gaan. Ook Peter Daandels. Toch wist Leijten hem te overtuigen. “Om het voor varkenshouders zo laagdrempelig mogelijk te maken om de zaag in de leiding te zetten, heb ik standaard een doos koppelingen achter in de auto liggen. Dan hebben we de leiding zo weer dicht”, vertelt de adviseur.
Toen Leijten en Daandels een leiding door hadden gezaagd, schrokken ze toch wel van wat ze tegenkwamen. De leiding bleek behoorlijk vuil te zijn. “De leidingen worden iedere dag gespoeld, dan verwacht je dat ze wel schoon zijn. Je denkt ook dat zure bijproducten de boel wel zuiver houden”, vertelt Daandels. “Maar dat valt in de praktijk tegen.” Leijten vult aan: “Veel varkenshouders denken dat ook. Ze vergeten echter dat de meeste brijvoerinstallaties wel spoelen, maar niet reinigen. En de werking van zure bijproducten wordt vaak teniet gedaan als de leidingen vol met water worden gezet, dat nagenoeg pH-neutraal is.”
Uitgekiend reinigingsprotocol van brijvoerinstallatie
Om de installatie van binnen schoon te krijgen en te houden, heeft Leijten het JL-5-Fase-Reinigingsprogramma ontwikkeld. De vijf fases van het programma zijn:
- Wegers schoonmaken
- Stenenvangers schoonmaken
- Voerventielen doorspoelen met water
- Alkalische reiniging met JL Wet Feed Cleaner C met minimale verblijftijd van twee uur, tevens rondpompen
- Reiniging met JL Intra Hydrocare, tevens rondpompen
JL Wet Feed Cleaner C is een sterke alkalische (pH hoger dan 7) reinigingsvloeistof van Intracare die zorgt voor afbraak van organische vervuiling zoals vet, eiwit en andere voerresten. JL Intra Hydrocare is een ultra-gestabiliseerde waterstofperoxide, die voldoet aan de nieuwste Europese ECHA-biocidenregistratie voor reiniging en desinfectie van leidingsystemen. Deze zorgt ervoor dat de biofilm, een slijmerig laagje micro-organismen aan de binnenkant van de leidingen, wordt verwijderd en de leiding wordt gedesinfecteerd. Het product is gestabiliseerd. Dat betekent dat het zijn effectiviteit tot het eind van de leiding behoudt. Na de reiniging kan de installatie weer worden gevuld met stuurvloeistof.
De wegers worden elke week volgens protocol gereinigd. Afwisselend worden ook één keer per drie weken de circuits gereinigd. Hierbij wordt de JL Wetfeed Cleaner C succesvol ingezet.
Resultaten van het reinigingsprotocol
Het reinigingsprotocol is in maart dit jaar in gang gezet. Visueel zijn de leidingen duidelijk beter schoon. Om echt een goed waardeoordeel te kunnen geven, heeft Intracare voor en na de reiniging op verschillende plaatsen in de circuits monsters genomen uit de leidingen om de aanwezigheid van micro-organismen en de resultaten met elkaar te vergelijken. De hoeveelheid micro-organismen in de leiding daalde na de reiniging met gemiddeld 95 procent. Zie figuur 1.
Met contactplaatjes werd gemeten hoeveel schimmels en gisten er voor en na de reiniging aanwezig waren. In Figuur 2 en Figuur 3 is te zien dat deze hoeveelheden in bijna alle circuits duidelijk daalden. “We zitten hiermee onder de grenswaarde zoals die in de voedingsmiddelenindustrie gelden”, vertelt Leijten trots.
“Meer kleur op de biggen”
Een schonere installatie is niet het enige effect dat Daandels heeft gemerkt. Hij ziet het ook aan de biggen terug. “We hadden voorheen wat te kampen met een mindere groei onder de biggen. Diarree zag je ook. We konden er de vinger moeilijk achter krijgen wat de oorzaak was. Maar het zal met de vervuilde leidingen te maken hebben gehad. Want sinds we het reinigingsprotocol hanteren, zijn we er vanaf. De biggen zijn gezonder, de vertering is beter. Er zit meer kleur op de biggen.”
Over wat het financieel oplevert, durft de varkenshouder geen uitspraken te doen. “Dat is ook niet altijd het belangrijkste. Het loopt lekkerder in de stal. Dat geeft mij een tevreden gevoel en onze medewerkers ook.”
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Gerben Hofman, Peter Daandels en Joost Leijten
