Verrijkingsmateriaal dat lang genoeg boeiend blijft voor het varken, bestand is tegen een stootje en geen problemen veroorzaken in de stal. Dat lijkt een hele uitdaging. Rikjan Schuttevaar, vertegenwoordiger bij Smits Agro, gelooft echter in eenvoud. “De beste innovaties zijn wat mij betreft simpel bedacht, simpel in gebruik en voor iedereen begrijpelijk.” De HappyFeeder heeft de potentie om aan deze voorwaarden te voldoen. In 2021 stond het al in de finale van “Het Beste Idee van Varkensland”. Momenteel zien steeds meer partijen de verrijkende waarde van de HappyFeeder en willen ze deze graag in varkensstallen toepassen. Hoog tijd dus voor vernieuwende ideeën!
VKON en Wageningen Livestock Research organiseerden op 25 maart hun zevende kennissessie uit de Roadshow-serie ‘Winst van een goed ingericht activiteitsgebied voor varkens’, deze keer bij AgruniekRijnvallei in Wageningen. Ditmaal stond de sessie volledig in het teken van de HappyFeeder. Dit verrijkingsmateriaal voorziet in een combinatie van ruwvoerverstrekking, laat varkens werken voor een beloning, stimuleert wroeten en moedigt zelfs interactie aan tussen soortgenoten in naastgelegen hokken. Er is nog kritisch onderzoekswerk nodig, maar de HappyFeeder lijkt zelfs potentie te hebben om te voldoen als verrijkingsmateriaal voor het Beter Leven-keurmerk. Fokbedrijf Hendriks waagde de sprong en schafte de HappyFeeder aan voor zijn bedrijf. Als voortrekker van dit nieuwe verrijkingsmateriaal deelt hij zijn ervaringen tijdens de kennissessie.
Wat is de HappyFeeder
De HappyFeeder is een koker met een ketting erdoorheen. Deze kan bevestigd worden aan alle soorten hokafscheiding en wordt tussen twee verblijven geplaatst. Hierdoor ontstaat interactie tussen beide hokken en wordt eenvoudig wat reuring in de stal gecreëerd.
Aan beide zijden bevindt zich, laag bij de grond, het uiteinde van de koker waarin één lange ketting is bevestigd. Deze loopt van het ene verblijf naar het andere. De koker wordt naar wens gevuld met een wroetstimulans, ook wel een wroetmix genoemd. Wanneer varkens de ketting in beweging brengen, zullen kleine delen van de wroetmix op de grond vallen. Dit dient als beloning voor het varken en verrijkt hun omgeving opnieuw. De ketting in dit systeem is per stal in lengte af te stellen of zelfs los te koppelen. Hoe minder beweeglijk de ketting is, hoe minder voer er uit de HappyFeeder valt.
Hoeveel wroetmix de varkens krijgen, staat momenteel ter discussie. Bied je de wroetmix bijvoorbeeld 24 uur per dag aan, of slechts op enkele momenten per dag? Zowel wetgeving als de behoefte van het varken zijn belangrijke factoren om deze vraag te beantwoorden. Schuttevaar legt uit: “Om de HappyFeeder op de lijst van verrijkingsmaterialen voor Beter Leven te krijgen, moet het verrijkingsmateriaal bijvoorbeeld continu beschikbaar zijn. Hoe dit georganiseerd moet worden, blijft voorlopig een vraagteken. Hoeveel wroetmix moet er bijvoorbeeld in de kokers aanwezig zijn om aan deze eis te voldoen, en wat zijn de gevolgen voor de rust in het hok als varkens altijd toegang hebben tot de wroetmix?
Verrijkingsmateriaal ter discussie op Fokbedrijf Hendriks
Bijna vier jaar geleden besloten Wilko Hendriks en zijn vrouw, eigenaren van Fokbedrijf Hendriks, een nieuwe stal te realiseren. Hokverrijking was een belangrijk onderwerp, waarvan Hendriks vond dat het anders moest. “Ik verstrekte wel stro en luzerne, ik had materialen in de hokken hangen, maar toch vond ik het niet voldoende. Het voelde alsof we ons voornamelijk inzetten voor de wet in plaats van voor het welzijn van onze varkens.” Maar verandering is niet eenvoudig. Ook een efficiënte bedrijfsvoering en gebruiksgemak spelen een belangrijke rol in het functioneren van het fokbedrijf. Hendriks startte daarom een zoektocht naar de juiste balans.
“Ik vind het belangrijk dat varkens zich niet gaan vervelen. Maar ik wilde ook niet te veel tijd kwijt zijn aan het verrijkingsmateriaal. Ik bedacht dat ik een geautomatiseerd systeem wilde installeren dat ook achteraf te controleren is. Zo kan het bijvoorbeeld dienen als bewijsmateriaal voor de NVWA of meer inzicht geven in onze bedrijfsvoering. De HappyFeeder bleek erg geschikt. De wroetmix die wij aanbieden via de HappyFeeder wordt eenvoudig de silo ingeblazen, en de voermachine doet de rest.”
Hendriks heeft 60 HappyFeeders aangeschaft voor tien afdelingen op zijn terrein.
Het ideale voermengsel
De wroetmix die Hendriks aanbiedt in de HappyFeeder heeft een vezelrijke structuur. Deze wroetmix bevat geen basisrantsoen. Dat laatste is belangrijk, want alleen zonder basisrantsoen geldt de HappyFeeder als verrijkingsmateriaal. Maar het vinden van de juiste samenstelling had nogal wat voeten in de aarde. De mix veroorzaakt bijvoorbeeld verstopping van de HappyFeeder als deze te veel meel bevat, en een varkenshouder wil er niet te veel geld aan kwijt zijn.
Toch slaagde Hendriks erin om samen met AgruniekRijnvallei de juiste mix te vinden voor zijn vlees- en opfokvarkens. “Momenteel werken we al ruim 3,5 jaar zonder problemen met onze huidige wroetmix. De mix blijkt smakelijk en komt niet in onze put terecht. De mix bestaat uit zo’n zes à zeven producten, zodat de varkens altijd iets te zoeken hebben. Dit houdt het voor hen interessant. Bovendien draagt het bij aan een goed maagdarmstelsel van het varken, is de achterliggende gedachte.”
Kennis op Maat-programma
Uitvoering van de Roadshow wordt mogelijk gemaakt door de Kennis op Maat (KOM)-financiering. KOM-projecten ontvangen financiële steun vanuit de Kennis- en Innovatie-Agenda Landbouw, Water, Voedsel. Binnen deze KIA werken bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid samen aan innovaties voor veilig en gezond voedsel (en een groene leefomgeving) voor 9 miljard mensen in een veerkrachtige wereld.
Tekst en beeld: Annabel Klein Woolthuis
