In de kritische periode rondom het spenen, is er nog altijd te weinig aandacht voor darmgezondheid. Tot die conclusie komen varkensspecialisten Pim Peters en Leendert Amersfoort van Trouw Nutrition. “We streven allemaal naar sterke, vitale biggen, maar in de praktijk zien we dat het in de speenfase nog te vaak fout gaat. Het verkeerde voer of een te lage voeropname kan zelfs leiden tot ondervoeding; met gezondheidsklachten en extra inzet van antibiotica als gevolg. Dat kan veel slimmer en efficiënter.”
Lichte stijging colistine
Steeds meer varkenshouders zetten in op een antibioticavrije varkenshouderij. Toch is er sinds 2017 sprake van een lichte stijging van het gebruik van colistine. “Antibiotica is natuurlijk een relatief goedkoop en makkelijk middel om de gezondheid van je dieren op peil te houden. Je kan ondergewicht of andere problemen voor zijn door colistine preventief in te zetten. Maar wenselijk is het natuurlijk niet. Bovendien zijn er andere oplossingen die op termijn beter renderen”, stelt Pim.
Bezuinigen op eerste voeders
“Als ondernemer maak je steeds de afweging: kies ik voor symptoombestrijding of pak ik de oorzaak aan?”, vervolgt Pim. “Om ondervoeding tegen te gaan, is goed voer het startpunt. Er wordt te veel bezuinigd op de eerste voeders, terwijl je in die fase vaak praat over maar 1 kilo investering per big. Zodra het voer onvoldoende smakelijk is, zie je al snel dat de voeropname achteruit holt. Een gemiste kans, want juist in die beginfase is het juiste voer cruciaal voor de ontwikkeling van het maagdarmkanaal.”
Inzetten op snelle eiwitten en aminozuren
“Wist je dat het maagdarmkanaal van een big vanaf de geboorte tot 14 dagen na spenen wel 3 keer zo groot wordt? Met name in de eerste week na spenen moet je daar je voer op afstemmen, want in die week draait alles om de ontwikkeling van de darmen. Alle voedingsstoffen worden immers via de darmen opgenomen. Om de darmwand zo optimaal mogelijk te ondersteunen, zetten we in die periode vooral in op snelle eiwitten en aminozuren. Daar heeft het maagdarmkanaal enorm veel baat bij”, weet Leendert.
Actieve immuniteit aanwakkeren
“Als de darmvertering goed functioneert, heb je na 7 dagen sowieso al een vitalere big. Een aangepast aminozurenprofiel versterkt de actieve immuniteit. En dat komt juist in die periode als geroepen. Ga maar na: in de kraamstal is de big uiterst verwend. Hij kan 24 uur per dag bij zijn moeder drinken. Dan wordt de big gespeend en moet hij ineens zijn eigen voer zien te vinden. Dat is één groot stressmoment. Die stress heeft effect op zijn immuniteit. Op dat moment is niet alleen kwalitatief voer van belang, maar óók een goede voeropname.
Milkiwean Spido wordt in deze fase vaak ingezet en kent een juiste balans tussen opname en een veilige vertering. Het bevat veel energie en snel verteerbaar eiwit met een speciaal aminozurenpatroon. Zodra de maternale immuniteit dan afneemt, kan dit type voer op het juiste moment de actieve immuniteit ondersteunen. 60% van de cellen die betrokken zijn bij de immuniteitsopbouw van de big zitten in de darmwand, dus wat er in de darmen gebeurt, is heel bepalend voor hoe sterk die big gaat zijn”, licht Leendert toe.
24 uur nuchter blijven leidt tot schade
Dat er in de transitiefase veel mis kan gaan, signaleert ook Pim. “Biggen ervaren in die periode inderdaad veel stress. Ze komen in een nieuwe biggenstal, worden soms ook met andere toomgenoten gemengd en dan staat daar ineens een voerbak. Zo’n big heeft in eerste instantie geen idee wat hij daarmee moet. Je ziet ook dat de meeste biggen niet direct durven te vreten. Die gaan lekker liggen en pas de volgende dag richting voer. Maar als ze 24 uur nuchter zijn, ontstaat vaak de meeste schade. Het is dus zaak ze te triggeren. Bied bijvoorbeeld meerdere keren per dag vers voer en water aan. Geef ze aandacht!”
Overvolle voerbakken, ondervoede biggen
“Ik kom geregeld in stallen, waar er standaard voer in de bakken staat. Die bakken zijn dan tot de nok gevuld! De boer denkt het goed geregeld te hebben: zijn biggen hebben de hele dag voer tot hun beschikking, waardoor het vermoeden bestaat dat ze meer eten. Ik leg dan uit dat als je je biggen 95% beperkt voert, ze vaak meer eten dan dat je ze 105% voert. Ga jezelf maar na: ‘s ochtends in één keer 10 boterhammen aangeboden krijgen, geeft minder eetlust dan drie keer per dag een verse maaltijd eten. Dat voer in die bakken wordt oud en verliest zijn smakelijkheid, met een lage voeropname als gevolg. Dus juist door het aanbieden van overvolle voerbakken, is de kans op ondervoede biggen veel groter.”
Zonder goede wateropname geen goede voeropname
“Wees ook extra alert tijdens de zomer”, waarschuwt Leendert. “Zeugen eten dan een stuk minder, waardoor gespeende biggen minder melk krijgen en vaak een halve kilo lichter zijn. Bijvoeren in kleinere porties is dan van groot belang. Vergeet ook je watervoorziening niet: werken de nippels? Is het drinkwater vers? Zonder goede wateropname geen goede voeropname”, benadrukt Leendert.
Antibioticareductie start bij een goede darmgezondheid
“Een sterke big is een big die na het spenen makkelijk opstart, snel begint met eten en geen medicijnen nodig heeft. Die door een gezonde darmflora en een evenwichtige voeropname uitgroeit tot een rendabel vleesvarken. Antibioticareductie start echt bij een goede darmgezondheid. Daar ben ik stellig van overtuigd”, besluit Leendert.
Een keer sparren over je eigen speenmanagement? Nodig varkensspecialist Pim Peters Pim.Peters@trouwnutrition.com uit voor een vrijblijvend gesprek aan de keukentafel voor advies en tips!
